XAG - Bạc

Nguồn gốc của việc sử dụng bạc làm tiền tệ

Lịch sử của bạc bắt đầu từ thời cổ đại, khi bạc được đánh giá là một kim loại quý giá nhờ tính mềm dẻo, dễ gia công và màu sắc lấp lánh. Bạc xuất hiện nhiều nhất dưới dạng đồng xu hoặc thỏi, và dần được sử dụng rộng rãi để lưu thông hàng hóa trong các nền văn minh cổ đại. 

Ở Trung Quốc, bạc bắt đầu được sử dụng làm tiền vào thời Hán Vũ Đế. Trước đó, nhà Tần chủ yếu sử dụng đồng làm phương tiện trao đổi, còn bạc chỉ được xem như một món trang sức quý hiếm.

Tuy nhiên, phải đến thời nhà Minh, đặc biệt vào giai đoạn Hồng Vũ, bạc mới thật sự trở thành phương tiện giao dịch chính thống. Trước đó, do triều đình nhà Nguyên đã phát hành tiền giấy và cấm sử dụng bạc, tình trạng lạm phát bùng nổ vào cuối thời kỳ này. 

Điều này khiến Chu Nguyên Chương, người sáng lập nhà Minh, nhận ra rằng cần thay thế tiền giấy để tránh lạm phát. Từ đây, bạc trở thành lựa chọn lý tưởng bởi nó gọn nhẹ, có giá trị cao, không nặng như đồng mà cũng không bị mất giá như tiền giấy.

Bạc trở thành công cụ giao dịch của giới quý tộc thời phong kiến 

Trong các triều đại nhà Minh và nhà Thanh, bạc dần chiếm vị trí quan trọng trong hệ thống tiền tệ. Bạc được ưa chuộng bởi dễ sử dụng, bền vững và có giá trị cao hơn đồng tiền. Ví dụ, vào thời Vạn Lịch của nhà Minh, chỉ với 1 lạng bạc, người ta có thể mua được đến 200 kg gạo. 

Một so sánh nhỏ cho thấy: 1 lạng bạc có thể đổi được từ 1.000 đến 1.500 xu đồng, mà mỗi xu đồng tương đối nặng. Điều này khiến bạc trở thành phương tiện lý tưởng cho những giao dịch có giá trị lớn, tiện lợi hơn rất nhiều so với việc phải mang theo một lượng lớn tiền đồng.

Dần dần, bạc trở thành biểu tượng của sự thịnh vượng. Không phải gia đình nào cũng có thể sở hữu bạc, chỉ những gia đình quý tộc và người giàu có mới có khả năng sử dụng nó trong cuộc sống hằng ngày. Trong các triều đại phong kiến, bạc không chỉ là tài sản mà còn là yếu tố thể hiện đẳng cấp và quyền lực trong xã hội.

Điều gì khiến bạc dần biến mất khỏi tiền tệ hiện đại?

Mặc dù bạc có giai đoạn cực thịnh trong hệ thống tiền tệ, nhưng đến thời cận đại, nó dần biến mất khỏi thị trường và chỉ còn thấy nhiều trong lĩnh vực trang sức, ứng dụng khoa học. Sự biến mất của bạc có thể được giải thích qua các nguyên nhân dưới đây.

Tích trữ trong các ngôi mộ cổ

Nhiều bạc đã bị chôn sâu dưới lòng đất khi được chôn cất cùng người giàu có và quyền lực trong các ngôi mộ cổ. Các nhà khảo cổ học đã phát hiện một lượng lớn bạc trong các di tích khảo cổ này. Dù có thể khai quật nhưng phần lớn những tài sản này lại được coi là di tích văn hóa và không thể đưa vào lưu thông.

Nguồn cung bạc bị giới hạn

Dù bạc từng là kim loại được nhập vào Trung Quốc với số lượng lớn nhờ thương mại, nhưng các mỏ bạc trong nước rất khó tìm. Trên thực tế, vào thời nhà Minh và nhà Thanh, tổng sản lượng bạc nội địa hàng năm chỉ dao động từ 100.000 đến 300.000 lạng. 

Ngược lại, thương mại với các nước Tây Ban Nha, Hà Lan, Anh đã cung cấp hàng triệu lượng bạc vào Trung Quốc. Tuy nhiên, nguồn cung này không bền vững và dễ bị gián đoạn trong các giai đoạn chiến tranh.

Thương mại quốc tế và buôn lậu bạc

Từ thế kỷ 17, thương mại quốc tế phát triển khiến một lượng lớn bạc được nhập khẩu vào Trung Quốc thông qua các tuyến thương mại với Tây Ban Nha, Nhật Bản, và các quốc gia châu Âu khác. 

Đặc biệt, từ Tây Ban Nha, lượng bạc giao thương với Trung Quốc hàng năm ước tính lên đến 5 triệu peso, tương đương hàng triệu lượng bạc đổ vào quốc gia này. Tuy nhiên, cùng với sự thịnh hành của buôn lậu và các cuộc chiến tranh, bạc dần bị rút khỏi thị trường nội địa Trung Quốc.

Chiến tranh và tổn thất kinh tế

Vào thời nhà Thanh, cuộc Chiến tranh nha phiến đã gây ra sự thất thoát lớn về bạc. Từ năm 1821 đến năm 1839, thương mại thuốc phiện với Anh khiến Trung Quốc phải trả một số lượng lớn bạc. Để đối phó với nạn buôn lậu thuốc phiện và tổn thất về bạc, triều đình Trung Quốc phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng kinh tế trầm trọng. 

Đến đầu thế kỷ 20, hệ thống tiền tệ dựa trên bạc không còn phù hợp nữa, do giá trị của bạc không ổn định, dễ tổn thất trong các cuộc giao thương quốc tế và xung đột vũ trang.

Vai trò của bạc trong thời hiện đại 

Vào thời hiện đại, bạc không còn giữ vai trò tiền tệ chủ đạo mà thay vào đó là vàng và các loại tiền giấy. Tuy nhiên, bạc vẫn được coi trọng trong các ngành công nghiệp và nghệ thuật. Với khả năng dẫn điện tốt, bạc được sử dụng trong các thiết bị điện tử, công nghệ y tế, và các sản phẩm gia dụng. Ngoài ra, bạc vẫn là lựa chọn phổ biến trong chế tác trang sức nhờ vẻ đẹp sáng bóng tự nhiên.

Từ một kim loại quý từng là biểu tượng của giàu có và quyền lực, bạc đã dần mất vị thế trong hệ thống tiền tệ nhưng vẫn giữ giá trị trong các ngành công nghiệp và trang sức. Điều này là kết quả của các yếu tố như thay đổi trong nền kinh tế, chiến tranh và sự thay thế của tiền giấy. Dù không còn là đơn vị tiền tệ chủ đạo, bạc vẫn là kim loại quý giá có ý nghĩa văn hóa và kinh tế đặc biệt trong thời hiện đại.