XAU - Vàng

Tại sao vàng được chọn làm tiền tệ?

Lý do đầu tiên vàng trở thành công cụ tiền tệ nằm ở khả năng bảo toàn giá trị và độ bền bỉ qua thời gian. Vàng là một kim loại tinh khiết, ít bị ảnh hưởng bởi các yếu tố tự nhiên như nhiệt độ, độ ẩm, oxy, hay các chất ăn mòn khác. Điều này làm cho vàng gần như không bao giờ mất giá trị, duy trì độ sáng bóng và dễ nhận diện trong giao dịch. 

So với các kim loại khác như bạc, đồng, hay nhôm, vàng không xỉn màu và không chịu tác động bởi hóa chất, đồng nghĩa với việc nó có thể tồn tại hàng ngàn năm mà không thay đổi.

Ngoài ra, vàng còn dễ dàng được nhận diện nhờ màu sắc và tính chất vật lý đặc trưng. Khối lượng riêng lớn giúp vàng dễ dàng phân biệt với các kim loại khác, và độ dẻo cao của nó cho phép người ta dễ dàng đúc thành tiền xu, thỏi vàng, hoặc đồ trang sức mà vẫn giữ nguyên tính thẩm mỹ và giá trị. 

Đặc biệt, tính chia tách cao của vàng cho phép chia nhỏ để sử dụng trong các giao dịch mà không làm mất giá trị - một yếu tố rất quan trọng trong thanh toán tiền tệ.

Giá trị của vàng trong hệ thống tiền tệ 

Hệ thống thanh toán bằng vàng hay chế độ bản vị vàng từng tồn tại trong nhiều nền kinh tế từ thời cổ đại đến những năm 1970 của thế kỷ 20. Vàng đã giúp duy trì ổn định kinh tế toàn cầu khi được sử dụng làm công cụ tiền tệ. 

Với bản vị vàng, giá trị của tiền tệ quốc gia được định giá theo lượng vàng tương ứng, giúp hạn chế tình trạng lạm phát và bảo vệ giá trị tiền tệ. Đồng thời, nhờ sự ổn định của vàng, hệ thống này giúp tạo dựng niềm tin vào đồng tiền và gia tăng tính thanh khoản cho giao dịch quốc tế.

Ví dụ, vào thế kỷ 19, nhiều quốc gia trên thế giới đã sử dụng vàng để đảm bảo giá trị tiền tệ của mình. Chẳng hạn, đồng đô la Mỹ được gắn chặt vào vàng theo tỷ lệ cố định. Chế độ bản vị vàng được xem là phương tiện đảm bảo cho một hệ thống kinh tế ổn định, nơi các quốc gia có thể thanh toán nợ nần và giao dịch dựa trên giá trị thực của vàng.

Vai trò của vàng dần suy giảm 

Dù mang lại nhiều lợi ích trong lịch sử, vàng dần trở nên kém tiện lợi khi nền kinh tế thế giới phát triển nhanh chóng. Đầu tiên, giá trị của vàng quá cao so với các hàng hóa nhỏ lẻ trong đời sống hàng ngày, gây khó khăn trong các giao dịch có giá trị thấp. Khi kinh tế và thương mại phát triển, việc giao dịch và thanh toán bằng vàng dần trở nên không phù hợp do giá trị lớn của nó so với các loại hàng hóa nhỏ.

Hơn nữa, số lượng vàng trên thế giới là có hạn, và quá trình khai thác vàng cũng ngày càng khó khăn, trong khi nhu cầu sử dụng vàng lại gia tăng. Điều này dẫn đến sự mất cân bằng cung cầu, làm tăng giá trị của vàng quá mức và gây khó khăn trong việc sử dụng vàng làm vật ngang giá chung cho mọi hàng hóa, đặc biệt là những giao dịch nhỏ.

Ngoài ra, việc lưu thông vàng với số lượng lớn gây ra các vấn đề về an ninh và hậu cần. Vàng có khối lượng riêng lớn, việc vận chuyển và lưu trữ một lượng vàng đủ cho các giao dịch khổng lồ là điều không dễ dàng và đòi hỏi chi phí lớn, đồng thời dễ dẫn đến nguy cơ bị mất cắp hoặc cướp bóc. 

Với sự ra đời của tiền giấy và hệ thống ngân hàng hiện đại, việc thanh toán qua ngân hàng trở nên đơn giản và an toàn hơn nhiều so với việc lưu trữ và sử dụng vàng.

Nguyên nhân khiến vàng mất đi chức năng tiền tệ 

Vào thế kỷ 20, khi nền kinh tế thế giới bước vào giai đoạn toàn cầu hóa, các quốc gia cần một hệ thống tiền tệ linh hoạt hơn để thích ứng với sự tăng trưởng kinh tế nhanh chóng. Việc gắn chặt tiền tệ vào vàng trở nên kém khả thi vì nguồn cung vàng giới hạn và thiếu sự linh động trong việc đáp ứng nhu cầu tài chính. Đồng tiền không còn phụ thuộc vào vàng mà dựa vào niềm tin vào hệ thống ngân hàng và sự phát triển kinh tế của quốc gia đó.

Sự chấm dứt của chế độ bản vị vàng, đặc biệt là khi Hoa Kỳ từ bỏ chế độ này vào năm 1971, đã đánh dấu sự kết thúc của vàng như một công cụ tiền tệ chính thống. Thay vào đó, các quốc gia hiện nay sử dụng hệ thống tiền tệ pháp định (fiat currency), nơi tiền tệ được đảm bảo bởi chính phủ chứ không phải bởi vàng.

Dù không còn là công cụ tiền tệ chính, vàng vẫn đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế hiện đại. Vàng được coi là tài sản an toàn trong thời kỳ khủng hoảng kinh tế và là "lá chắn" chống lạm phát. Khi giá trị tiền tệ giảm, vàng thường giữ nguyên giá trị hoặc thậm chí tăng giá trị, giúp bảo vệ tài sản cho người sở hữu.