ZMK - Kwacha Zambia

Lịch sử của đồng Kwacha Zambia qua các giai đoạn trước 2013 

Trước Năm 1964: Giai đoạn thuộc địa Anh

Trước khi Zambia giành được độc lập vào năm 1964, vùng đất này nằm dưới sự cai trị của thực dân Anh và được gọi là Bắc Rhodesia. Lúc bấy giờ, tiền tệ lưu thông là đồng bảng Rhodesia và Nyasaland, bao gồm các mệnh giá 10 shilling, 1, 5 và 10 bảng. 

Đồng thời, có cả các đồng xu từ ½ shilling đến 5 shilling. Những đồng tiền này được Ban Tiền tệ Trung Phi phát hành để sử dụng trong khu vực, đảm bảo sự kiểm soát của thực dân Anh lên nền kinh tế địa phương.

Năm 1964: Đồng bảng Zambia ra đời 

Vào năm 1964, khi Zambia chính thức trở thành quốc gia độc lập, nhu cầu về một loại tiền tệ riêng xuất hiện. 

Ngân hàng Zambia liền phát hành đồng bảng Zambia, giữ nguyên các mệnh giá tương tự như tiền cũ, nhưng với biểu tượng và hình ảnh đại diện quốc gia Zambia độc lập. Điều này thể hiện niềm tự hào và bản sắc dân tộc trong thời kỳ mới của đất nước. 

Đồng bảng Zambia và đồng bảng Rhodesia tiếp tục được sử dụng song song cho đến ngày 15 tháng 12 năm 1965, khi đồng bảng Rhodesia chính thức bị ngừng lưu hành.

Năm 1966: Chuyển đổi sang đồng Kwacha

Để hiện đại hóa hệ thống tiền tệ và phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế, Zambia quyết định chuyển sang sử dụng hệ thống tiền tệ thập phân vào ngày 1 tháng 7 năm 1966. 

Quốc hội Zambia đã thông qua Đạo luật Hệ thống Tiền Tệ Thập Phân (Đạo luật 40 năm 1966), biến kwacha thành đơn vị tiền tệ chính, với tỷ lệ chuyển đổi là 1 kwacha = 10 shilling Zambia (hoặc bằng một nửa bảng Zambia). 

Đến ngày 16 tháng 1 năm 1968, đồng bảng Zambia đã chính thức được thay thế hoàn toàn bởi kwacha và ngwee, đơn vị tiền tệ phụ.

Thập Niên 1970 - 1980: Biến động tỷ giá và lạm phát 

Trong giai đoạn ban đầu, đồng kwacha được gắn với đồng bảng Anh với tỷ giá cố định, đảm bảo sự ổn định cho nền kinh tế Zambia mới nổi. Tuy nhiên, vào năm 1971, khi đồng đô la Mỹ mất giá, Zambia đã đưa ra quyết định quan trọng là ngắt kết nối với đồng bảng Anh và chuyển sang neo đồng kwacha với đồng đô la Mỹ, phản ánh ảnh hưởng kinh tế của Hoa Kỳ trong khu vực. 

Đến cuối thập niên 1980, lạm phát tăng cao buộc Zambia phải phát hành những mệnh giá cao hơn để đáp ứng nhu cầu giao dịch. Một trong số đó là tờ tiền 20,000 kwacha vào năm 2003, dấu hiệu rõ ràng của việc giá trị đồng tiền bị giảm mạnh.

Năm 2013: Tái định danh đồng Kwacha

Để đối phó với tình trạng lạm phát nghiêm trọng và sự suy yếu của đồng tiền, chính phủ Zambia đã tiến hành tái định danh đồng kwacha vào năm 2013. Trong đợt tái định danh này, ba số 0 được loại bỏ khỏi mệnh giá đồng tiền cũ. 

Từ đây, đồng kwacha mới, ký hiệu là ZMW, được phát hành với tỷ lệ quy đổi 1 kwacha mới bằng 1000 kwacha cũ. Bước đi này giúp giảm thiểu số lượng chữ số trên tiền giấy, đồng thời khôi phục lòng tin của công chúng vào đồng tiền Zambia, tạo sự thuận tiện trong giao dịch và quản lý tài chính.

Qua từng giai đoạn, đồng kwacha đã chứng kiến những thay đổi đáng kể phản ánh sự phát triển, thách thức và sự điều chỉnh kinh tế của Zambia. Từ những ngày đầu độc lập với đồng bảng Zambia đến sự ra đời của đồng kwacha, và gần đây nhất là tái định danh vào năm 2013, đồng tiền này không chỉ là phương tiện giao dịch mà còn là biểu tượng cho sự vươn lên và khát vọng của đất nước Zambia.

Hệ Thống Tiền Xu và Tiền Giấy

Tiền Xu

Từ năm 1968, Zambia phát hành tiền xu ngwee bằng đồng và hợp kim, với các hình ảnh động vật và hoa lá đặc trưng của Zambia trên mặt ngược. Những đồng xu này, dù vẫn hợp pháp, hiếm khi xuất hiện trong giao dịch do giá trị quá thấp so với giá trị kim loại của chúng. Ngày nay, đồng xu Zambia thường được bán làm quà lưu niệm cho khách du lịch hơn là dùng trong giao dịch thực tế.

Tiền Giấy

Đồng kwacha lần đầu tiên được phát hành vào năm 1968 với hình ảnh của Tổng thống Kenneth Kaunda trên mặt trước và các cảnh sinh hoạt của Zambia trên mặt sau. Kể từ đó, thiết kế của tiền giấy Zambia trải qua nhiều thay đổi, tuy nhiên, hình ảnh đặc trưng của quốc gia như chim đại bàng và tượng Freedom vẫn giữ nguyên. Đặc biệt, Zambia là quốc gia đầu tiên ở châu Phi phát hành tiền polymer vào năm 2003.

Phiên bản mới năm 2012

Ngày 1 tháng 1 năm 2013, một loạt tiền giấy mới được phát hành với thiết kế hiện đại hơn và nhiều tính năng bảo mật nhằm ngăn chặn tình trạng làm giả. Các mệnh giá bao gồm 2, 5, 10, 20, 50 và 100 kwacha, với các đặc điểm an ninh như hologram, mực đổi màu và watermark.

Trong những năm gần đây, đồng kwacha chịu tác động mạnh từ các yếu tố kinh tế và thiên tai, như hạn hán và tình trạng cắt điện, khiến tỷ giá của nó giảm sút đáng kể. Tính đến năm 2023, tỷ giá dao động quanh mức 27 kwacha đổi 1 đô la Mỹ.

Kwacha không chỉ là đồng tiền mà còn là biểu tượng cho hành trình lịch sử đầy thử thách của Zambia từ một quốc gia thuộc địa đến một nền kinh tế độc lập.